Vlag met hakenkruis

Op 5 en 6 december varen we van Colombia naar de San Blas Eilanden van Panama; een archipel van 357 eilanden, bewoond door het Guna volk. We klaren in op het eiland Porvenir waar we begroet worden door een man in een uitgeholde boomstam. Zijn naam is Nesto en hij spreekt redelijk goed Engels. We kopen van hem een vlaggetje dat laat zien dat we een cruising-vergunning hebben. Ook toont hij de vlag van zijn volk: een gespiegeld hakenkruis! Of we die ook willen kopen?  Die vlag hadden ze natuurlijk lang voordat de nazi’s deze gingen gebruiken, toch slaan we zijn aanbod af. Dan maar geen beleefdheidsvlag.

Kreeft onder een dak van palmbladeren

Nesto nodigt ons uit om zijn eiland te bezoeken en bij zijn gezin te komen eten. We twijfelen even want we kennen hem nog niet zo goed, maar zeggen toch ja. Of we kreeft lusten? Hij neemt ons mee naar een plek waar een paar kreeften in kooien gevangen zitten. We kiezen er één uit en rekenen af. Iets verderop is zijn huis waar hij met zijn vrouw, zijn moeder en 12 kinderen en kleinkinderen woont. Terwijl de vrouwen de kreeftmaaltijd voorbereiden toont Nesto ons het eiland. Het is ongeveer 300 bij 200 meter en er wonen 550 mensen in ca. 60 hutten. Ieder plekje is bebouwd en wordt gebruikt. Er is een school, een basketbalveld, een volleybalveld een paar winkeltjes en een verlaten hotel. Jongens spelen voetbal op blote voeten en vragen ons om koud water. Centraal in het dorp staan het ‘congresso’-gebouw en een vergaderruimte van de vrouwen. Deze laatste is voor mannen strikt verboden terrein. Het bestuur van de eilanden is weliswaar in handen van (veelal oude) mannen, maar de Guna cultuur is matriarchaal georganiseerd. Naamgeving en eigendom gaan via de vrouwelijke lijn en later zullen we zien dat sommige bedrijfsactiviteiten gerund worden door groepen vrouwen. We kijken onze ogen uit naar de hutjes van leem, palmboombladeren en golfplaten. Ieder huis heeft een WC boven het water. Er is een bron die zoet water geeft vanuit de bergen (kilometers verderop), de strak aangestampte en geveegde straten en binnenplaatsen, de kleurrijk geklede vrouwen en de vele vrolijk spelende kinderen. Nergens tussen de huizen zien we afval. De oevers daarentegen liggen vol met plastic flessen, oude visnetten en ander afval. De eilanden worden ernstig bedreigt door stijging van de zeespiegel. Nog een paar decennia en ze moeten met z’n allen verhuizen naar het vaste land.
Na de rondleiding biedt Nesto ons zijn enige twee stoelen aan en spelen we met de jongste (klein-) kinderen, terwijl drie generaties vrouwen op een houtvuur de maaltijd bereiden. De kinderen zijn opgewonden, dansen en sloven zich flink uit. Een plastic kerstbal dient als speelgoed. Als na twee uur de maaltijd klaar is schuiven Nesto en één van zijn dochters bij ons aan. Speciaal voor ons zetten ze muziek op. Ze hebben helaas maar één nummer en dat hebben we dan ook 30 keer gehoord. Wij eten de kreeft, zij vis, met rijst, bonen en gebakken banaan. Uiteraard betalen we na afloop voor dit eten, maar het was voor ons een onbetaalbare manier om even te proeven van deze zeer exotisch cultuur.

Naar Panama City

Het wordt tijd om af te reizen naar Panama City, waar Tessa, Yoeri en kleinzoon Boris (16 maanden oud) op 9 december zullen landen. We besluiten om Avalon in de luwte van Porvenir voor anker te laten liggen. Ze ligt veilig in het zicht van het lokale politiebureau en ook Nesto zal de boel in de gaten houden. Een snelle motorboot vaart ons naar het vaste land en per 4-wheel drive taxi rijden we eerst door de jungle en dan over de Panamerikaanse Highway naar Panama City. Binnen twee uur reizen we van een geïsoleerd inheems volk naar de wolkenkrabbers en het rijke westerse leven van PC.

Het lijkt lang te duren, maar al snel en zonder veel vertraging komen Tessa, Yoeri en Boris per taxi bij ons gemeenschappelijke hotel. Dikke knuffels en opgewonden verhalen over hun en onze reis. Boris is even beduusd, maar lijkt ons al snel te herkennen. Op de hotelkamer drinken we bier met chips en empanadas. Boris houdt het bij moedermelk, avocado en volkorencrackers. De volgende twee dagen bekijken we de oude stad en leren we veel over de Panamese geschiedenis in het museum van het Panama Kanaal.... waar we hopelijk over een paar weken doorheen gaan!

Terug naar San Blas

Na drie nachten reizen we met z’n 5en terug naar San Blas, waar Tessa, Yoeri en Boris op een klein eilandje een hutje gehuurd hebben. Het eiland wordt beheerd door een groep Guna-vrouwen. We leggen Avalon pal voor hun strand ten anker en zwemmen naar het strand. We suppen, kanoën, snorkelen, luieren en eten 2 x per dag kip met rijst. We bezoeken nog twee andere eilandjes en varen dan terug naar het eiland van Nesto, waar juist een bijeenkomst (congresso) van de Guna plaats vindt. We lopen nog wat rond waarbij Boris met zijn blonde haren en blauwe ogen veel aandacht krijgt.

Tegen de wind in naar Colon

De zeiltocht van de San Blas eilanden naar de haven van Colon (bij de ingang van hét Panamakanaal) wordt een pittige. Tessa en familie reizen per motorboot en taxi en wij gaan een nachtje aan de wind varen. De golven zijn erg steil en onregelmatig, maar Avalon vaart vlot langs deze lager wal. Als Geert tijdens zijn nachtwacht even buiten gaat kijken ziet hij de contouren van de hoge rotskust in het maanlicht. Hoewel hij weet dat de koers veilig is, is het een beangstigend gezicht. Ondanks de ruige zee gaat de tocht sneller dan verwacht waardoor het nog donker is als we bij Colon aankomen. We manoeuvreren tussen tientallen geankerde zeeschepen en om 5 uur ’s ochtends valt het anker.

De volgende ochtend hebben we een afspraak met onze agente Tina die ons helpt met al het regelwerk voor de transit door het kanaal. Vanwege een tekort aan regenwater om het kanaal te voeden zijn er geruchten over lange wachttijden. Maar de kanaal-autoriteiten geven aan dat we al op 31 december aan de beurt zijn. Oudjaar op het Panamakanaal! Maar eerst gaan we een week de bergen in om ‘kerstvakantie’ vieren.

Billen over de rivierbodem

We huren een grote huurauto met laadbak en rijden naar het westen, de Panamese bergen in. Eerst naar El Valle de Anton, een hip en rijk dorpje in een wijde oude vulkaankrater, waar we de familie weer oppikken, een vlindertuin bezoeken en wandelen. Dan rijden we door naar Santa Fe (toepasselijk om daar de kerstdagen door te brengen 😊). Een lange, bochtige weg vol kuilen leidt naar dit geïsoleerde bergdorp. Tot onze verrassing houden ze hier twee dagen voor kerst een ‘Kerstoptocht’. Er staan honderden mensen langs de weg. Veel gezinnen met jonge kinderen. Tientallen auto’s met open laadbak gooien speelgoed en snoep naar ze toe. Judith weet voor Boris een mooie plastic bal te vangen.
We doen een paar prachtige wandelingen naar watervallen en maken vuur en BBQ langs een snelstromende rivier. Terwijl Geert en Boris bij het zwembad in het hotel blijven, doen Judith, Yoeri en Tessa een spectaculaire ‘river-tubing’-expeditie: Yoeri wordt uit zijn band gekatapulteerd en moet honderden meters zwemmen, Tessa blijft in een keerstroom hangen en alle drie hebben ze pijnlijke billen van de botsingen met de stenen op de bodem én veel lol.
Santa Fe is een klein boeren dorpje waar erg weinig toeristen komen. Toch vinden we op kerstavond een restaurantje (herberg) waar de Deense (!) eigenaar ons geheel onverwacht een compleet 4- gangen diner met heerlijke wijn voor schotelt.

Door het Panama kanaal

Op de terugweg  naar Colon logeren we nog twee nachten aan de Pacifische Oceaankust en gaan dan terug naar Avalon. We maken ons klaar voor de transit door het kanaal. Hiervoor zijn 4 linehandlers nodig en we vragen onze vrienden en medezeilers Annemiek en Gerco om mee te varen. Samen met Tessa en Judith gaan zij de vier gehuurde 50 meter lange lijnen bedienen. Yoeri verzorgt Boris en het eten. Om 4.30 uur, het is uiteraard nog donker, komt onze verplichte ‘adviseur’ of loods Ricardo aan boord. Hij is voortdurend in contact met de kanaalautoriteiten en geeft aanwijzingen over bootsnelheid en hoe we de sluizen in en uit moeten varen. We varen samen op met een zeilend cruiseschip. Zij gaan voorop en worden met behulp van kleine locomotiefjes de sluis ingetrokken. Wij varen er achteraan, vier mannen gooien vanaf de kant een dunne lijn met een zwaar balletje (‘apenvuistje’) naar de linehandlers. Zij moeten snel de lijn aan een landvast knopen en dan trekken de mannen de landvasten naar de kant. Zo lig je uiteindelijk aan vier landvasten midden in de sluis. Wij, als geoefende Nederlandse sluispassanten, vinden het maar een ingewikkelde manier. Maar ja ‘s lands wijs ‘s lands eer zal hier ook wel een gezegde zijn.
Bij zonsopgang gaan we de eerste van de 6 sluizen door; drie omhoog en drie omlaag, over een hoogte van 27 meter. Overdag varen we over het Gatunmeer; een stuwmeer dat hier bij de aanleg van het kanaal in 1914 is ontstaan. Dit meer vangt het regenwater op dat nodig is om de sluizen te voeden. Door afnemende jaarlijkse regenval (waarschijnlijk door klimaatverandering) is er dit jaar te weinig water om de sluizen op volle capaciteit te laten werken, waardoor er wachttijden voor de grote oceaanschepen zijn ontstaan. Om 3 uur ’s middags doen we de laatste sluizen en nemen we afscheid van onze prettige en deskundige adviseur Ricardo.
En ja, dan is het oudjaarsavond! Enkelen van ons doen ’s middags nog even een dutje, maar dan barst het feest los. Wat een fantastische gevoel om hier op deze ‘nieuwe’ oceaan het nieuwe jaar te beginnen. Staand op het kajuit dak, leunend op de giek, zippend van onze champagne kijken we naar het vuurwerk boven de wolkenkrabbers van Panama City. Bij de nieuwjaar-kussen vallen een paar traantjes.

Afscheid

We nemen afscheid van Annemiek en Gerco. Hun vaarplan van de komende jaren ligt op de Caribische en Middellandse zee. We gaan elkaar via ‘de socials’ volgen.

Een paar dagen later nemen we afscheid van Tessa, Yoeri en Boris. We hebben 4 weken volop van elkaar genoten en heel veel met Boris gespeeld, geknuffeld en voor hem gezorgd. We gaan elkaar missen…..

De komende weken zijn we in Panama om ons voor te bereiden op de lange oversteek van de Grote Oceaan. De klussenlijst is weer gegroeid en er is veel papierwerk te doen om onze nieuwe bestemming, Galapagos, aan te mogen lopen. Daar zullen we onze zoon Steven met vriendin Paulien ontmoeten……